27 Nov ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΑ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗ
Η τελευταία διαθήκη του Ναπολέοντα Βοναπάρτη δημοπρατήθηκε πρόσφατα και κατακυρώθηκε για 483.000 δολάρια, δύο φορές περισσότερο από την υπολογισθείσα αρχική αξία δημοπράτησή της. Η εν λόγω διαθήκη χρονολογείται στις 16 Απριλίου 1821 και γράφτηκε από έναν σύμβουλό του Ναπολέοντα. Παρόλα αυτά, το ιστορικό πίσω από τις διαθήκη, ή καλύτερα από τις διαθήκες του μας παρέχουν ερεθίσματα για νομικό προβληματισμό.
Ο Ναπολέων ήθελε οι στάχτες του να σκορπιστούν στον Ποταμό Σηκουάνα. Μπορεί τελικά η βούληση του να αποτεφρωθεί να ικανοποιήθηκε, ωστόσο, οι σύγχρονοι Γάλλοι δεν δροσίζονται με την ελπίδα ότι στον Σηκουάνα είχαν σκορπιστεί η ναπολεόντειος τέφρα. Τουναντίον, μεταφέρθηκε στο μνημείο Paris’ Invalides. Σήμερα, μπορεί η αποτέφρωση των νεκρών να είναι της μόδας, ωστόσο τα κράτη θέτουν περιορισμούς σε αυτή: Για παράδειγμα δεν επιτρέπεται να σκορπιστούν οι στάχτες στις παραλίες της Καλιφόρνια, ενώ σε άλλα μέρη (βλ. Grand Canyon) απαιτείται ειδική άδεια.
Ο Ναπολέων είχε γράψει τέσσερις διαθήκες. Ειδικά όσον αφορά στην ανάκληση της προγενέστερης διαθήκης, ο διαθέτης πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός προκειμένου για την αποφυγή αμφιβολιών για το κύρος των εκάστοτε κειμένων. Ο Αστικός Κώδικας αναφέρεται στα άρθρα 1763-1768 στις ειδικότερες προϋποθέσεις για το κύρος της ανακλητικής διαθήκης ή δήλωσης. Ο Ναπολέων, λοιπόν, αν ζούσε σήμερα, θα έπρεπε είτε να καταστρέψει το κείμενο της προγενέστερης διαθήκης του, ή να γράψει πάνω σε αυτή ότι επιθυμεί να την ανακαλέσει. Βέβαια, το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο θα ενεργοποιηθεί σε αυτή την περίπτωση και ειδικότερα το άρθρο 28 ΑΚ, το οποίο ορίζει ότι «Οι κληρονομικές σχέσεις διέπονται από το δίκαιο της ιθαγένειας που είχε ο κληρονομούμενος όταν πέθανε». Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι με βάση το τότε γαλλικό δίκαιο θα κριθεί το κύρος της ανακλητικής δήλωσης/διαθήκης, με τον περιορισμό βέβαια της δημόσιας τάξης.
Είναι αξιοσημείωτο επίσης ότι ενώ στις προηγούμενες διαθήκες του ο Ναπολέων δεν έκανε καμία αναφορά στον σπιτονοικοκύρη, στον φροντιστή των στάβλων, καθώς και στο υπόλοιπο προσωπικό, η τελευταία διάταξης βούλησής του τους αναφέρει ως κληρονόμους. Ο διαθέτης πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός όταν προσθέτει νέους κληρονόμους, διότι το κύρος της διαθήκης είναι δυνατόν να προσβληθεί από τρίτα πρόσωπα, που έχουν έννομο συμφέρον. Σχετικά άρθρα του Αστικού Κώδικα που αναφέρονται σε μια τέτοια περίπτωση είναι τα 1719,1720 και 1781-1788.
Τέλος, η διαθήκη του Ναπολέοντα ήταν με βάση τα σημερινά δεδομένα ιδιόγραφη, μολονότι κατά το τότε δίκαιο ήταν παρατύπως συνταγμένη. Τα κράτη θέτουν για το κύρος της ιδιόγραφης διαθήκης συγκεκριμένους όρους. Έτσι, ο ελληνικός Αστικό Κώδικας απαιτεί η ιδιόγραφη διαθήκη να γράφεται ολόκληρη με το χέρι του διαθέτη, να χρονολογείται και να υπογράφεται από αυτόν(άρθρο 1721ΑΚ).
Φυσικά όλα τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι όσο πιο πολλά λάθη και ερωτηματικά έχει μία διαθήκη, τόσο περισσότερα ανεβαίνει η αξία δημοπράτησής της.
