05 Nov ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΤΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ ΑΚΥΡΩΣΕΩΣ ΓΙΑ ΤΟ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ
Αριθμός 3562/2014
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Ε΄
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 4 Ιουνίου 2014, με την εξής σύνθεση: Αγγ.
Θεοφιλοπούλου, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος, Ιω. Μαντζουράνης, Αικ.
Σακελλαροπούλου, Π. Καρλή, Θ. Αραβάνης, Σύμβουλοι, Δ. Βασιλειάδης, Α. Σκούφαλος, Πάρεδροι.
Γραμματέας η Ειρ. Δασκαλάκη.
Για να δικάσει την από 25 Ιουνίου 2012 αίτηση:
του Δήμου …. Αττικής, ο οποίος παρέστη με τους δικηγόρους: 1) Ιωάννη Παραρά και 2)
Απόστολο Παπακωνσταντίνου, που τους διόρισε με αποφάσεις της Οικονομικής του Επιτροπής,
κατά των: 1) Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, 2) Υπουργού
Εσωτερικών, 3) Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, 4) Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης
και Τροφίμων και 5) Υπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού και ήδη
αρμοδιότητας Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, οι οποίοι παρέστησαν με τον Κωνσταντίνο
Βαρδακαστάνη, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
Με την αίτηση αυτή ο αιτών Δήμος επιδιώκει να ακυρωθεί η τεκμαιρόμενη από την άπρακτη
πάροδο τριμήνου απόρριψη της από 9.3.2012 αιτήσεώς του προς τους Υπουργούς Περιβάλλοντος,
Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Εσωτερικών, Υγείας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και
Πολιτισμού και Τουρισμού και κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Συμβούλου Αικ.
Σακελλαροπούλου.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τους πληρεξουσίους του αιτούντος Δήμου, οι οποίοι ανέπτυξαν και
προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησαν να γίνει δεκτή η αίτηση και τον
αντιπρόσωπο των Υπουργών, ο οποίος ζήτησε την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ
α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο Ν ό μ ο
1. Επειδή, για την άσκηση της κρινόμενης αίτησης δεν απαιτείται κατά νόμο η καταβολή
παραβόλου.
2. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η ακύρωση της τεκμαιρόμενης σιωπηρής απόρριψης της
από 9.3.2012 αίτησης του Δήμου Μαραθώνα προς τους Υπουργούς Περιβάλλοντος, Ενέργειας και
Κλιματικής Αλλαγής, Εσωτερικών, Υγείας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και Πολιτισμού και
Τουρισμού, με την οποία, ο αιτών Δήμος ζήτησε, ενόψει νέων δεδομένων: α) την επανεξέταση της
χωροθέτησης Ο.Ε.Δ.Α. στη θέση «Μαύρο Βουνό» Γραμματικού Αττικής και την τροποποίησή της,
β) την ανάκληση της υπ’ αριθμ. 136945/5.12.2003 Κ.Υ.Α., με την οποία εγκρίθηκαν οι
περιβαλλοντικοί όροι του έργου «Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Αποβλήτων (Ο.Ε.Δ.Α.)
Βορειοανατολικής Αττικής στη θέση «Μαύρο Βουνό» Γραμματικού», και της υπ’ αριθμ.
27081/7.7.2009 Κ.Υ.Α., με την οποία αποφασίστηκε η παράταση της χρονικής διάρκειας ισχύος
των περιβαλλοντικών όρων του ανωτέρω έργου, γ) την επιβεβαίωση από τον Υ.Π.Ε.Κ.Α. της
ανάκλησης, λόγω πλάνης περί τα πράγματα, της χωροθέτησης Ο.Ε.Δ.Α. στη θέση «Μαύρο Βουνό»
Γραμματικού, η οποία πραγματοποιήθηκε με το άρθρο 33 του ν. 3164/2003, δ) άλλως, την
τήρηση εξ υπαρχής της διαδικασίας εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και της έγκρισης
των περιβαλλοντικών όρων του έργου της Ο.Ε.Δ.Α. Βορειοανατολικής Αττικής, ε) τη χορήγηση
ακριβών στοιχείων για τα ποσά που έχουν δαπανηθεί για τη σύνταξη της Μ.Π.Ε. του ανωτέρω
έργου και για την κατασκευή αυτού, καθώς και για την προέλευση και τους λήπτες των ποσών
αυτών, την άσκηση πειθαρχικού ελέγχου σε βάρος κάθε ευθυνομένου για τη χωροθέτηση και την
έγκριση των περιβαλλοντικών όρων, ζ) τη χορήγηση πλήρους καταλόγου των ονομάτων και των
υπηρεσιακών ιδιοτήτων των υπαλλήλων που συμμετείχαν στη διαδικασία χωροθέτησης και
περιβαλλοντικής αδειοδότησης του υπ’ όψη έργου και η) την άμεση και πλήρη αποκατάσταση και
εξυγίανση του χώρου κατασκευής της Ο.Ε.Δ.Α. και την επαναφορά των ρεμάτων που
καταστράφηκαν στην αρχική – φυσική τους κατάσταση.
3. Επειδή, η κρινόμενη αίτηση ασκείται με έννομο συμφέρον από το Δήμο Μαραθώνος, στην
περιφέρεια του οποίου βρίσκεται το επίμαχο έργο.
4. Επειδή, η αίτηση ασκείται εμπροθέσμως, με την παρέλευση απράκτου τριμήνου, από την
υποβολή στις 13.3.2012 της από 9.3.2012 αιτήσεως του αιτούντος Δήμου στον Υπουργό ΠΕ.Κ.Α.,
και στους συναρμόδιους Υπουργούς (στις 16 και 20.3.2012 αντίστοιχα).
5. Επειδή, όπως έχει κριθεί, κατά την έννοια του άρθρου 45 παρ. 4 του π.δ/τος 18/1989,
παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας προσβλητή με αίτηση ακυρώσεως υπάρχει όταν ειδική
διάταξη νόμου επιβάλλει στη Διοίκηση την υποχρέωση να ενεργήσει ή να ρυθμίσει συγκεκριμένη
σχέση με την έκδοση εκτελεστής διοικητικής πράξεως, εφόσον συντρέχουν οι προβλεπόμενες από
την ειδική αυτή διάταξη προϋποθέσεις. Περαιτέρω για να υπάρξει υποχρέωση της Διοίκησης να
προβεί σε ορισμένη νόμιμη ενέργεια απαιτείται η υποβολή σχετικής αίτησης του διοικουμένου
ενώπιον του αρμόδιου διοικητικού οργάνου, συνοδευόμενης από τα απαραίτητα δικαιολογητικά
(ΣτΕ 4531/2009, 1242/2008 σκ. 7, 1348/2014, 3977/2010 σκ. 11, 2924/2011 σκ. 7 κ.ά.).
6. Επειδή, περαιτέρω, κατά τα παγίως κριθέντα, το άρθρο 24 του Συντάγματος επιβάλλει στο
κράτος την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, ουσιώδες στοιχείο του οποίου αποτελούν τα
υπό διάφορες ονομασίες «ρεύματα», δηλαδή οι πτυχώσεις της επιφάνειας της γης, μέσω των
οποίων συντελείται κυρίως η προς την θάλασσα απορροή των πλεοναζόντων υδάτων της ξηράς,
και τα οποία αποτελούν φυσικούς αεραγωγούς και οικοσυστήματα (με την χλωρίδα και την πανίδα τους) με ιδιαίτερο μικροκλίμα. Εξάλλου, όπως γίνεται παγίως δεκτό, το κράτος υποχρεούται να διατηρεί τα πάσης φύσεως υδρορεύματα στην φυσική τους κατάσταση προς διασφάλιση της
ελεύθερης ροής των υδάτων, αποκλείεται δε κάθε αλλοίωση της φυσικής τους κατάστασης,
επίχωση ή κάλυψη της κοίτης τους ή τεχνητή επέμβαση στα σημεία διακλαδώσεώς τους. Συνεπώς,
η εκτέλεση τεχνικών έργων πλησίον του ρέματος επιτρέπεται μόνον εφόσον διασφαλίζεται η
ανεμπόδιστη επιτέλεση της εν λόγω φυσικής τους λειτουργίας. Για να εξασφαλιστεί ο σκοπός αυτός
απαιτείται, πριν την εκτέλεση των τεχνικών έργων πλησίον ρέματος, ο καθορισμός της
οριογραμμής τους σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 6 του ν. 880/1979 (ΦΕΚ Α΄ 58), όπως
αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρο 5 παρ. 1 του ν. 3010/2002 (ΦΕΚ Α΄ 91), ώστε η μελετώμενη
επέμβαση να γίνεται ενόψει της υπάρξεως του ρέματος. Κατ’ ακολουθίαν, ο καθορισμός των
οριογραμμών του ρέματος αποτελεί κατά νόμο προϋπόθεση για την έκδοση πράξεων
χωροθετήσεων και εγκρίσεων περιβαλλοντικών όρων έργου ή δραστηριότητας που βρίσκεται
πλησίον ρέματος (βλ. ΣτΕ 2752/2013, 4531/2009 κ.ά.). Εξάλλου, κατά την έννοια του άρθρου 24
παρ. 1 του Συντάγματος, κατά το οποίο η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος
αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός, για δε τη διαφύλαξή του το Κράτος
έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής
της αειφορίας, καθίσταται υποχρεωτική για μεν τον κοινό νομοθέτη και τη διοίκηση η λήψη των
αναγκαίων κανονιστικών, γενικών ατομικών ή ατομικών μέτρων, προληπτικού ή κατασταλτικού
χαρακτήρα, για δε τα δικαστήρια η παροχή αποτελεσματικής προστασίας στο περιβάλλον.
Συνεπώς, η παράλειψη της Διοίκησης προς λήψη των μέτρων αυτών συνιστά παράλειψη
οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας υποκείμενη σε ακύρωση από το Συμβούλιο της Επικρατείας κατά το
άρθρο 45 παρ. 4 του π.δ/τος 18/1989, διότι διαφορετικά η συνταγματική αυτή επιταγή θα
μετέπιπτε σε απλή θεωρητική διακήρυξη αρχής με αποτέλεσμα να παραμένει το περιβάλλον χωρίς ουσιαστική προστασία, παρά την σαφώς αντίθετη βούληση του συνταγματικού νομοθέτη (βλ. ΣτΕ 1242/2008, 1348/2014 κ.ά.).
7. Επειδή, εξάλλου, στο άρθρο 20 του νόμου 4014/2011 (ΦΕΚ Α΄ 209), (αντίστοιχη ρύθμιση με
αυτή του άρθρου 4 παρ. 8 του ν. 1650/1986), ορίζεται ότι: «1. Κάθε έργο ή δραστηριότητα
κατηγορίας Α΄ ή Β΄ υπόκειται σε προληπτικές και τακτικές ή έκτακτες επιθεωρήσεις για τον έλεγχο
της τήρησης των ΑΕΠΟ ή ΠΠΔ και της εν γένει περιβαλλοντικής νομοθεσίας. 2. Οι εν λόγω
επιθεωρήσεις διακρίνονται σε: α) προληπτικές, που διενεργούνται κατά τη διαδικασία
περιβαλλοντικής αδειοδότησης, για τη διασφάλιση της επάρκειας των προτεινόμενων μέτρων, β)
τακτικές, που διενεργούνται μετά την αδειοδότηση, σε προσδιορισμένο χρόνο βάσει του
σχεδιασμού των επιθεωρήσεων είτε κατά το στάδιο κατασκευής του έργου είτε κατά το στάδιο
της λειτουργίας του έργου ή της δραστηριότητας, για την εξέταση όλων των σημαντικών
περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τη διασφάλιση της τήρησης των ΑΕΠΟ και ΠΠΔ στα στάδια αυτά,
γ) έκτακτες, που διενεργούνται μετά την αδειοδότηση, εκτός του χρονικά προσδιορισμένου
σχεδιασμού, κατά τα οριζόμενα στην παράγραφο 14. 3. Αρμόδιες αρχές για τη διεξαγωγή
περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων είναι: α) η Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (Ε.Υ.Ε.Π.)
…, β) η αδειοδοτούσα αρχή για τις προληπτικές επιθεωρήσεις …». Εξάλλου, στην παρ. 9 του
άρθρου 2 του ν. 4014/2011 ορίζεται ότι: «Σε περίπτωση που διαπιστωθούν, από τα πορίσματα
των τακτικών και έκτακτων επιθεωρήσεων του άρθρου 20 του παρόντος, σοβαρά προβλήματα
υποβάθμισης του περιβάλλοντος ή αν παρατηρηθούν επιπτώσεις στο περιβάλλον, που δεν είχαν
προβλεφθεί από την Μ.Π.Ε. και την ΑΕΠΟ, η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή επιβάλλει πρόσθετους
περιβαλλοντικούς όρους ή τροποποιεί τους αρχικούς. Η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή δύναται
επίσης να ζητήσει την εκπόνηση ειδικής μελέτης ή νέας Μ.Π.Ε. για την αντιμετώπιση των
προβλημάτων αυτών».
8. Επειδή, περαιτέρω, κατά τα οριζόμενα στη διάταξη του άρθρου 4 παρ. 1 του ν. 3199/2003 (Α΄
280), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο πέμπτο παρ. 1α του ν. 4117/2013 (Α΄ 29/2013): Η
Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων, στο εξής Ειδική Γραμματεία Υδάτων, που συνεστήθη με το άρθρο 4
παρ. 2 του π.δ. 24/2010, σχεδιάζει και αξιολογεί την εθνική στρατηγική για την προστασία και
διαχείριση των υδάτων έχει δε, μεταξύ άλλων, τις ακόλουθες αρμοδιότητες: α) καταρτίζει τα
εθνικά προγράμματα προστασίας και διαχείρισης του υδάτινου δυναμικού της χώρας,
παρακολουθεί και συντονίζει την εφαρμογή τους … γ) συντονίζει τις υπηρεσίες και τους κρατικούς
φορείς και μετέχει στα αρμόδια κοινοτικά όργανα για κάθε ζήτημα που αφορά στην προστασία και
τη διαχείριση των υδάτων, … θ) παρακολουθεί τη λειτουργία των Διευθύνσεων Υδάτων
Περιφερειών και παρέχει οδηγίες για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους … ι) για κάθε λεκάνη
απορροής ποταμού υποχρεούται να συντάξει πλήρη και αναλυτική έκθεση των χαρακτηριστικών
της …
9. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση από τα στοιχεία του φακέλου και προηγούμενες αποφάσεις
του Δικαστηρίου προκύπτουν τα εξής: Με την 44/17.9.2001 απόφαση του Περιφερειακού
Συμβουλίου Αττικής εγκρίθηκε ο περιφερειακός σχεδιασμός διαχειρίσεως στερεών αποβλήτων
Αττικής και ολοκληρώθηκε το πρώτο στάδιο αυτού, κατόπιν ειδικής μελέτης που εκπόνησε η
Περιφέρεια Αττικής, στην οποία διερευνήθηκε ο επιθυμητός αριθμός των εγκαταστάσεων
αξιοποιήσεως και διαθέσεως και εξειδικεύτηκαν οι όροι καταλληλότητας των προεπιλεγέντων
χώρων και τα κριτήρια συγκριτικής αξιολόγησής τους. Ακολούθησε η εκπόνηση της από Μαρτίου
2003 κυρίως μελέτης υπό τον τίτλο «Περιφερειακός σχεδιασμός διαχείρισης απορριμμάτων Αττικής
– Β΄ στάδιο», η οποία είχε ως αντικείμενο τον εντοπισμό και την υπόδειξη των επικρατέστερων
από τους προεπιλεγέντες κατά το α΄ στάδιο ως κατάλληλους χώρους και τη συγκριτική επιλογή
και αξιολόγηση της βέλτιστης θέσης που θα αντιστοιχεί για κάθε έργο ή δραστηριότητα. Η μελέτη
αυτή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κατάλληλες θέσεις για τη δημιουργία των ανωτέρω
εγκαταστάσεων στην Ανατολική Αττική είναι, στην υποενότητα Β.Α. Αττικής, οι θέσεις α) «Μαύρο
Βουνό – Γραμματικό» και β) «Τρύπες – Πολυδένδρι», ενώ οι υπόλοιπες θέσεις κρίθηκε ότι ενέπιπταν
σε κριτήρια αποκλεισμού. Ενόψει της αρνήσεως των νομαρχιακών συμβουλίων να
γνωμοδοτήσουν επί της μελέτης αυτής που είχε ως αποτέλεσμα την αδυναμία ολοκληρώσεως της
δεύτερης φάσης του σχεδιασμού, αυτή διαβιβάστηκε στη Βουλή των Ελλήνων, προκειμένου ο
ανωτέρω σχεδιασμός να ολοκληρωθεί με την έκδοση τυπικού νόμου περί εγκρίσεως των
κατάλληλων θέσεων, εκδόθηκε δε με βάση την ανωτέρω μελέτη ο ν. 3164/2003, με το άρθρο 33
του οποίου εγκρίθηκαν οι θέσεις των εγκαταστάσεων. Ακολούθησε η έκδοση της υπ’ αριθμ.
136945/5.12.2003 Κ.Υ.Α., με την οποία εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι των εγκαταστάσεων
στην ανωτέρω θέση. Κατά της απόφασης αυτής ασκήθηκε αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του
Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία απορρίφθηκε με την 1151/2007 απόφαση του Δικαστηρίου.
Με την απόφαση αυτή κρίθηκε, μεταξύ άλλων, ότι η επιλογή της κατάλληλης θέσης έγινε κατόπιν
εξετάσεως πλειόνων εναλλακτικών λύσεων και στηρίζεται αποκλειστικά σε περιβαλλοντικά
κριτήρια. Εν τω μεταξύ, κινήθηκε η διαδικασία αναθεώρησης του εγκριθέντος Περιφερειακού
Σχεδιασμού Αττικής, κατόπιν νέας μελέτης. Με την υπ’ αριθμ. 319/Φ.περ.Σ-Α/06/22.2.2006
απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής εγκρίθηκε ο αναθεωρημένος σχεδιασμός, ο
οποίος επικαιροποίησε κατά βάση τον αρχικό σχεδιασμό, χωρίς να θίξει τις εγκριθείσες επιλογές
χωροθέτησης των εγκαταστάσεων. Αιτήσεις ακυρώσεως κατά της πράξεως αυτής απορρίφθηκαν
με τις 901-4/2011 αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Ειδικότερα, όσον αφορά στη
χωροθέτηση των εγκαταστάσεων στις επιμέρους θέσεις, οι σχετικές αιτιάσεις, χωρίς επίκληση
νεότερων δεδομένων που συνέτρεχαν κατά την αναθεώρηση και θα επέβαλαν την επανεξέταση
των χωροθετήσεων, απορρίφθηκαν με την αιτιολογία ότι ο αναθεωρημένος σχεδιασμός απλώς
υιοθέτησε τις προηγούμενες επιλογές. Στη συνέχεια εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 27081/7.7.2009 Κ.Υ.Α.
(ΦΕΚ Β΄ 1350), με την οποία παρατάθηκε έως 30.10.2013 η ισχύς των περιβαλλοντικών όρων των
εγκαταστάσεων στο Μαύρο Βουνό Γραμματικού. Κατά της απόφασης αυτής ασκήθηκαν αιτήσεις
ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, οι οποίες απορρίφθηκαν με την 4357/2011
απόφαση του Δικαστηρίου. Στη σκέψη 20 της απόφασης αυτής αναφέρεται ότι με την 1151/2007
απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας απορρίφθηκε λόγος ακυρώσεως, σύμφωνα με τον οποίο
η περιοχή εγκατάστασης του έργου διασχίζεται από ρέμα, το οποίο διακλαδώνεται μέσα στην
περιοχή αυτή με τελική πορεία προς τη θάλασσα και το οποίο δεν έχει οριοθετηθεί. Ειδικότερα, με
την απόφαση αυτή έγινε δεκτό ότι, όπως προέκυπτε από την Μ.Π.Ε. και τη συνημμένη σε αυτήν
γεωλογική – υδρογεωλογική μελέτη, η επίδικη θέση βρίσκεται σε μικρή μισγάγγεια χωρίς ανάντη
λεκάνη απορροής, ο δε κύριος αποδέκτης των επιφανειακών υδάτων του χώρου είναι το
παρακείμενο ρέμα περιοδικής ροής, του οποίου η κύρια και διαμορφωμένη κοίτη βρίσκεται σε
απόσταση 300 μ. από το όριο του χώρου και απολήγει στη θαλάσσια περιοχή ΒΑ της επίδικης
θέσης και συγκεκριμένα στην θαλάσσια περιοχή ΒΔ του οικισμού Σέσι και, ως εκ τούτου, δεν
συντρέχει ανάγκη οριοθέτησής του. Περαιτέρω, αναφέρεται ότι από τα στοιχεία του φακέλου της
ανωτέρω αιτήσεως ακυρώσεως, προέκυπτε ότι κατόπιν καταγγελιών διενεργήθηκαν αυτοψίες
στην περιοχή του έργου από όργανα της Ε.Υ.Ε.Π., τα οποία διαπίστωσαν αφενός μεν την ύπαρξη
δύο ρεμάτων και αφετέρου ότι κατά τη διενέργεια των εργασιών κατασκευής του Χ.Υ.Τ. είχε γίνει
επέμβαση επί των πρανών και της κοίτης του και διαπλάτυνση της κοίτης. Ενόψει των
διαπιστώσεων αυτών ζητήθηκε από την Δ.Ε.Κ.Ε. της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, φορέα
υλοποίησης του έργου, να παράσχει σχετικά στοιχεία. Η Δ.Ε.Κ.Ε., με το υπ’ αριθμ. 273/14.3.2011
έγγραφό της, απάντησε ότι από το σύνολο των γεωμορφολογικών, γεωλογικών και υδρολογικών
στοιχείων και μελετών που εξετάστηκαν τόσο στην Προμελέτη όσο και στην Μ.Π.Ε. προκύπτει ότι
το γήπεδο διατρέχεται από δύο αβαθείς κοιλάδες, οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να
χαρακτηριστούν ως ρέματα, ή έστω ως χείμαρροι, δεδομένου ότι δεν υφίσταται ανάντη λεκάνη
απορροής και ότι διαμορφωμένη κοίτη ρέματος υφίσταται κατάντη του χώρου και σε απόσταση
300 μ. περίπου. Περαιτέρω, στο ίδιο έγγραφο επισημαίνεται ότι έχει γίνει ειδικός σχεδιασμός για τη
διευθέτηση των ομβρίων και την αντιπλημμυρική προστασία του έργου. Ακολούθησε το υπ’ αριθμ.
363/14.4.2011 έγγραφο της Ε.Υ.Ε.Π. προς τη Δ.Ε.Κ.Ε., στο οποίο διαλαμβάνεται ότι κατόπιν
εκτιμήσεως των σχετικών διευκρινίσεων και διαβιβασθέντων στοιχείων, η ως άνω μισγάγγει α που
εντοπίστηκε επί και πέριξ του γηπέδου του επίμαχου έργου φέρει αντίστοιχα γεωμορφολογικά
χαρακτηριστικά με την αναφερόμενη στην Μ.Π.Ε. ως «διαμορφωμένη κοίτη ρέματος» 300 μ.
κατάντη του χώρου και ότι το «ζήτημα επί της ουσίας εντοπίζεται στις παροδικές επιφανειακές
ροές ομβρίων υδάτων, ιδιαίτερα μάλιστα σε περιπτώσεις έντονης βροχόπτωσης ή καταιγίδας», και
στις εξ αυτών επιπτώσεις «στη λειτουργία του Χ.Υ.Τ.Α. που φαίνεται να αντιμετωπίζονται από τη
σχετική Μ.Π.Ε. και από τεχνικές μελέτες (κατασκευή περιμετρικού συλλεκτηρίου αγωγού ομβρίων),
και στην εξέταση τυχόν πρόσθετων μέτρων που πρέπει να ληφθούν από την κατασκευάστρια
εταιρία για τον περιορισμό ή και την αποφυγή παράσυρσης γαιωδών υλικών και τη μεταφορά τους
στη θαλάσσια περιοχή του Σεσίου», διατυπώνεται ωστόσο επιφύλαξη περί του τελικού πορίσματος
και περί ενδεχόμενης σύνταξης της προβλεπόμενης στο άρθρο 9 του ν. 2947/2001 εκθέσεως
ελέγχου σε περίπτωση διαπιστώσεως παραβάσεως της νομοθεσίας περί προστασίας του
περιβάλλοντος, το οποίο θα συνταχθεί αφού ολοκληρωθεί η εξέταση και αξιολόγηση των στοιχείων
του φακέλου και διαβιβασθεί η υδρογεωολογική μελέτη που περιέχεται στην Μ.Π.Ε. του έργου. Με
τα δεδομένα αυτά, το Δικαστήριο έκρινε ότι οι υδρογεωλογικές συνθήκες της περιοχής
μελετήθηκαν ειδικώς κατά τον αρχικό σχεδιασμό του έργου, κατά τον οποίο τεκμηριώνεται ότι
διαμορφωμένη κοίτη ρέματος υφίσταται 300 μ. εκτός του γηπέδου του επίμαχου έργου και ότι
εντός αυτού υπάρχει μισγάγγεια χωρίς ανάντη λεκάνη απορροής, ενόψει δε των δεδομένων και
εκτιμήσεων αυτών και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών ενός σύνθετου τεχνικού έργου, όπως η
Ο.Ε.Δ.Α., προτάθηκαν όλοι οι απαραίτητοι, κατά την τεχνική κρίση της Διοίκησης, περιβαλλοντικοί
όροι που εξασφαλίζουν την πλήρη απομόνωση του χώρου από τα όμβρια ύδατα και τις
πλημμυρικές παροχές. Εξάλλου, κρίθηκε ότι από τα ανωτέρω έγγραφα, τα οποία είναι μεν
μεταγενέστερα της εκδόσεως της προσβαλλόμενης ανανέωσης, αναφέρονται, όμως, σε πραγματικά
δεδομένα που εκτιμήθηκαν κατά τον αρχικό σχεδιασμό και, συνεπώς, είναι καταρχήν ληπτέα
υπόψη, δεν τεκμηριώνεται πλάνη περί τα πράγματα ως προς την ύπαρξη ρεμάτων στο χώρο του
έργου κατά την αρχική έγκριση των περιβαλλοντικών όρων αυτού, αφού στο τελευταίο έγγραφο
της Ε.Υ.Ε.Π. προς τη Δ.Ε.Κ.Ε. ο αρμόδιος επιθεωρητής επισημαίνει ότι δεν έχει ολοκληρωθεί η
μελέτη όλων των σχετικών στοιχείων επιφυλάσσεται δε για την σύνταξη του τελικού πορίσματος.
Κρίθηκε δε ότι μόνο κατόπιν συντάξεως του τελικού πορίσματος και εάν σε αυτό διαπιστωθεί
αρμοδίως η ύπαρξη ρεμάτων στο χώρο, η αρμόδια για την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων
υπηρεσία οφείλει να επανεξετάσει τον αρχικό σχεδιασμό και να προβεί είτε σε τροποποίησή του,
είτε στην επιβολή πρόσθετων περιβαλλοντικών όρων, κατά την αιτιολογημένη κρίση της. Με τα
δεδομένα αυτά, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν ανατρέπονται, ως προς το ζήτημα των υφιστάμενων
στην περιοχή ρεμάτων, τα πραγματικά δεδομένα επί των οποίων στηρίχθηκε ο αρχικός σχεδιασμός
του έργου, ούτε τα όσα κρίθηκαν σχετικώς με την 1151/2007 απόφαση του Δικαστηρίου. Σε κάθε
περίπτωση, και με την εκδοχή ακόμα ότι από τα ανωτέρω νεότερα έγγραφα των Επιθεωρητών
Περιβάλλοντος προκύπτει η ανάγκη βελτιώσεων του έργου, οι οποίες δεν θα ήταν δυνατόν να
επέλθουν με τη σύνταξη μόνον τεχνικών μελετών στο πλαίσιο εφαρμογής των αρχικώς
εγκριθέντων περιβαλλοντικών όρων, αλλά προϋποθέτουν τη συμπλήρωση ή τροποποίηση των
όρων αυτών και ότι, ως εκ τούτου, η προσβαλλόμενη πράξη, με την οποία παρατάθηκε απλώς η
διάρκεια ισχύος των περιβαλλοντικών όρων του έργου, είναι από την άποψη αυτή πλημμελής,
εφόσον τα παραπάνω ζητήματα που επισημάνθηκαν με τα έγγραφα αυτά δεν αναφέρονται σε
ουσιώδη στοιχεία του επίμαχου έργου και, πάντως, δεν είναι ικανά να κλονίσουν την κρίση της
Διοίκησης ως προς την επιλογή του χώρου και του τρόπου κατασκευής του, κατά την κρίση του
Δικαστηρίου, στηριζόμενη σε εκτίμηση των επιπτώσεων της ακύρωσης της προσβαλλόμενης
πράξης που αφορά έργο, με το οποίο, κατά τα εκτιθέμενα στις προηγούμενες σκέψεις,
εξυπηρετείται πρωτεύων δημόσιος σκοπός, η ανωτέρω πλημμέλεια, τυχόν υφιστάμενη, δεν θα
συνιστούσε λόγο ακύρωσης της προσβαλλόμενης πράξης πριν παρασχεθεί στη Διοίκηση η
δυνατότητα να συμπληρώσει την έλλειψη, προκειμένου να εξασφαλιστεί η τήρηση της αρχής της
νομιμότητας, στην οποία αποβλέπει το συνταγματικώς κατοχυρωμένο ένδικο βοήθημα της
αιτήσεως ακυρώσεως, κατά τρόπο, όμως, εναρμονιζόμενο με την αρχή της αποτελεσματικότητας
της διοικητικής δράσης. Στην περίπτωση αυτή, η πράξη θα έπρεπε να ακυρωθεί μόνο μετά την
άκαρπη παρέλευση της προθεσμίας που θα έθετε το δικαστήριο, ή ύστερα από διαπίστωση ότι η
συμπλήρωση των περιβαλλοντικών όρων δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την εξ υπαρχής τήρηση της
διαδικασίας που ορίζεται στο νόμο για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και την
έγκριση περιβαλλοντικών όρων. Με τις σκέψεις αυτές το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι
νομίμως παρατάθηκε η ισχύς των περιβαλλοντικών όρων του επίμαχου έργου, χωρίς να
επανεξετασθεί ο αρχικός σχεδιασμός. Μετά τη δημοσίευση της απόφασης αυτής (28.12. 2011)
εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 101/18.1.2012 «έκθεση μερικού ελέγχου τήρησης των περιβαλλοντικών
όρων και της περιβαλλοντικής νομοθεσίας για το έργο κατασκευής της Ολοκληρωμένης
Εγκατάστασης Διαχείρισης Αποβλήτων (Ο.Ε.Δ.Α.) Βορειοανατολικής Αττικής στη θέση «Μαύρο
Βουνό» Γραμματικού» από την Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος του Υ.ΠΕ.Κ.Α. Στην
έκθεση αυτή διαπιστώνεται η ύπαρξη δύο κύριων κλάδων ρεμάτων, τα οποία διέρχονται μέσα από
τον χώρο του υπό κατασκευή ΧΥΤΑ και τα οποία συνενώνονται σε ένα ρέμα εντός του γηπέδου
του Ο.Ε.Δ.Α., το οποίο καταλήγει τελικά στον Ν. Ευβοϊκό Κόλπο, στις παραλίες του Σεσίου, καθώς
και έλλειψη οριοθέτησης και επεμβάσεις επί των ρεμάτων λόγω των εργασιών κατασκευής του
έργου. Περαιτέρω, επισημαίνονται ενδείξεις ύπαρξης φρεάτιου υδροφορέα στο χώρο κατασκευής
του Ο.Ε.Δ.Α. (πιθανά σε μικρό βάθος), γεγονός που τόσο στην Μ.Π.Ε. όσο και στην Γεωλογική –
υδρογεωλογική Μελέτη δεν αξιολογούνται επαρκώς και υπογραμμίζεται η ανάγκη περαιτέρω
διερεύνησης των σχετικών δεδομένων. Τέλος, αναφέρεται ότι οι έρευνες πεδίου που
πραγματοποίησε το αρμόδιο Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, εισάγουν νέα δεδομένα για τους
γεωλογικούς σχηματισμούς της εγγύτερης στο έργο περιοχής και για την υδατοδιαπερατότητά
τους, τα οποία έρχονται σε αντίθεση με τα αντίστοιχα συμπεράσματα της Μ.Π.Ε. και της
Γεωλογικής – Υδρογεωλογικής και Υδρολογικής Μελέτης, γεγονός που καθιστά αναγκαία την
περαιτέρω διερεύνηση για τη φύση των Γεωλογικών σχηματισμών και την Υδροφορία του χώρου,
ώστε να προστατευθεί το έργο και να διασφαλιστεί η προστασία του Περιβάλλοντος. Ακολούθως,
με το υπ’ αριθμ. 170553/30. 9.2013 έγγραφο της Ε.Υ.Π.Ε. προς την Περιφέρεια Αττικής
ανανεώθηκε η ισχύς των περιβαλλοντικών όρων του έργου, σύμφωνα με την παράγραφο 8γ του
άρθρου 2 του νόμου 4014/2011. Εξάλλου, η Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,
μετά από επιτόπια έρευνα, εξέδωσε το από 12.2.2014 πόρισμά της, στο οποίο, μεταξύ άλλων,
σημείωνε την ανάγκη να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας με βάση τις διαθέσιμες
επιστημονικές τεχνικές προκειμένου να προστατευθεί η ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, να
γίνουν γεωλογικές αναλύσεις προκειμένου να αποκλειστεί το ενδεχόμενο μόλυνσης των υπογείων
υδάτων και να επανεξετασθεί η καταλληλότητα του χώρου τοποθέτησης του Χ.Υ.Τ.Α. στο
Γραμματικό ενόψει του εντοπισμού ρευμάτων στην περιοχή πριν από την έναρξη των εργασιών
του έργου σε συνδυασμό με πρόσφατα στοιχεία περί απορριμμάτων που καταλήγουν στη
θάλασσα. Στη συνέχεια, η Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος του Υ.ΠΕ.Κ.Α. εξέδωσε την
υπ’ αριθμ. 634/7.3.2014 Πράξη Βεβαίωσης Παράβασης, στην οποία βεβαιώνεται ότι κατά τις
αυτοψίες που διενεργήθηκαν στις 21.10.2010, στις 4.2.2011, καθώς και στις επισκέψεις προς
έρευνα και συλλογή στοιχείων στις 23.9.2011, 23.12.2011, 24.10.2013 και 6.11.2013 στο
ανωτέρω έργο από Επιθεωρητές Περιβάλλοντος της Ε.Υ.Ε.Π., διαπιστώθηκε παράβαση διατάξεων
της κείμενης περιβαλλοντικής νομοθεσίας και των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων από την
Περιφέρεια Αττικής, κύριο του Έργου, και την ανάδοχο κατασκευής του Έργου Κοινοπραξία.
Ειδικότερα, ως Παράβαση 1η αναφέρεται η «εκτέλεση έργων σε έκταση από την οποία διέρχεται
υδατόρεμα χωρίς προηγούμενη οριοθέτηση και άδεια». Στα πλαίσια τεκμηρίωσης της παράβασης
αυτής αναφέρεται μεταξύ άλλων, ότι «το γήπεδο εγκατάστασης του έργου διασχίζεται εγκάρσια
από δύο κλάδους υδατορέματος … που εκκινούν περίπου από το άνω υψομετρικό όριο του
γηπέδου και συμβάλλουν σε ένα κύριο υδατόρεμα …». Δεδομένου δε ότι τόσο ο Κύριος όσο και ο
Ανάδοχος του Έργου στα σχετικά απολογητικά υπομνήματά τους αρνήθηκαν την ύπαρξη ρέματος
εντός της περιοχής της Ο.Ε.Δ.Α., στην εν λόγω Πράξη Βεβαίωσης Παράβασης οι Επιθεωρητές
Περιβάλλοντος τεκμηριώνουν την αντίθετη άποψή τους με αναφορά στο σχετικό απόσπασμα
χάρτη ΓΥΣ, στο τοπογραφικό διάγραμμα ευρύτερης περιοχής του έργου με κωδικό ΒΑ αριθμό 8
της Μ.Π.Ε., στις ληφθείσες αεροφωτογραφίες κατά τα έτη 2001 και 2011, στις επισημάνσεις της
υπ’ αριθμ. 101/18.1.2012 έκθεσης ελέγχου της Ε.Υ.Ε.Π., στην υπ’ αριθμ. 193/2003 πράξη του
Νομαρχιακού Συμβουλίου της ΝΑ Ανατολικής Αττικής, στο υπ’ αριθμ. 2250/25.4.2005 έγγραφο της
Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής προς την Κοινότητα
Γραμματικού, στο υπ’ αριθμ. 128618/28.9.2004 έγγραφο της Ε.Υ.Π.Ε. και στην κατασκευή
υδραυλικών έργων για την εξυπηρέτηση της απορροής των υδατορεμάτων. Στη συνέχεια, με το
υπ’ αριθμ. 635/7.3.2014 έγγραφο της Ε.Υ.Ε.Π. η ανωτέρω Πράξη Βεβαίωσης Παράβασης
διαβιβάστηκε στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών προκειμένου να διερευνηθεί το ενδεχόμενο
ποινικών ευθυνών. Εν τω μεταξύ, ο αιτών Δήμος κατέθεσε ενώπιον του Υ.ΠΕ.Κ.Α. την από
9.3.2012 αίτησή του με την οποία ζητούσε, λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω δεδομένων: α)
την επανεξέταση της χωροθέτησης Ο.Ε.Δ.Α. στη θέση «Μαύρο Βουνό» Γραμματικού Αττικής και
την τροποποίησή της, β) την ανάκληση της υπ’ αριθμ. 136945/5.12.2003 Κ.Υ.Α., με την οποία
εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι του εν θέματι έργου και της υπ’ αριθμ. 27081/7.7.2009 Κ.Υ.Α.,
με την οποία αποφασίστηκε η παράταση της χρονικής διάρκειας ισχύος των ανωτέρω
περιβαλλοντικών, γ) την επιβεβαίωση από τον Υ.Π.Ε.Κ.Α. της ανάκλησης, λόγω πλάνης περί τα
πράγματα, της χωροθέτησης Ο.Ε.Δ.Α. στη θέση «Μαύρο Βουνό» Γραμματικού που
πραγματοποιήθηκε με το άρθρο 33 του ν. 3164/2006, δ) άλλως, την τήρηση εξ υπαρχής της
διαδικασίας εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και της έγκρισης των περιβαλλοντικών
όρων του έργου της Ο.Ε.Δ.Α. Βορειοανατολικής Αττικής, και όσα αναφέρθηκαν ήδη στη σκέψη 2.
Μετά τις εξελίξεις αυτές, με το υπ’ αριθμ. 67300/1.4.2014 έγγραφό του ο Περιφερειάρχης Αττικής
ζήτησε από τον Υπουργό ΠΕ.Κ.Α. τη συνδρομή του για την οριστική αποσαφήνιση του ζητήματος
ως προς την ύπαρξη ή μη ρέματος εντός του επίδικου χώρου του έργου. Σε συνέχεια του
εγγράφου αυτού ο Υπουργός ΠΕ.Κ.Α. με το υπ’ αριθμ. 2070/2.4.2014 έγγραφό του ζήτησε από την
Ειδική Γραμματεία Υδάτων «ως καθ’ ύλην αρμόδια Υπηρεσία του Υ.ΠΕ.Κ.Α. για θέματα υδάτων και
υδάτινων αποδεκτών», να γνωματεύσει αν εντός της Ο.Ε.Δ.Α. Γραμματικού υφίσταται ή όχι ρέμα.
Πράγματι, η Ειδική Γραμματεία Υδάτων του Υ.ΠΕ.Κ.Α., η οποία, κατά τα ήδη εκτεθέντα σύμφωνα
με το άρθρο 4 του νόμου 3199/2003 (ΦΕΚ Α΄ 280) σε συνδυασμό με το άρθρο 2 παρ. 4 του
π.δ/τος 24/2010 (ΦΕΚ Α΄ 56), είναι η αρμόδια υπηρεσία του Υ.ΠΕ.Κ.Α. για τα θέματα της
προστασίας και διαχείρισης των υδάτων (επιφανειακών, υπόγειων και θαλάσσιων), εξέδωσε την
υπ’ αριθμ. 340/29.4.2014 γνωμοδότησή της σχετικά με το ανωτέρω εριζόμενο ζήτημα. Στη
γνωμοδότηση αυτή, η οποία καταρτίστηκε αφού ελήφθησαν υπόψη τα δεδομένα από νεότερες
τεχνικές μελέτες [«τεχνικό υπόμνημα για την αξιολόγηση της καταλληλότητας κατασκευής Χ.Υ.Τ.Α.
στη θέση «Μαύρο Βουνό» Γραμματικού», Τομέας Οικονομικής Γεωλογίας και Γεωχημίας, Τμήμα
Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Καθ. …… ΕΚΠΑ 2010, τεχνική έκθεση «Διερεύνηση της
ανάπτυξης υδρογραφικού δικτύου στην περιοχή «Μαύρο Βουνό Γραμματικού», … Καθ. ΕΜΠ, .. …
Καθ. ΕΜΠ, … …. Επ. Καθ. ΕΜΠ, Ιούνιος 2012, «έκθεση εργασιών ανορύξεως υδρογεωτρήσεων
«monitoring» και γεωτρήσεων διαφυγών βιοαερίου που ανορύχθηκαν στα πλαίσια του έργου
«κατασκευή Χ.Υ.Τ.Α. Γραμματικού», Ν. Λουκίδης, Σεπτέμβριος 2013], και νομοθετικά κείμενα [υπ’
αριθμ. 391/24.4.2013, ΦΕΚ Β΄ 1004 Απόφαση της Εθνικής Επιτροπής Υδάτων «Έγκριση των
Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών των Υδατικών Διαμερισμάτων Αττικής,
Ανατολικής Στερεάς Ελλάδος, Βόρειας Πελοποννήσου, Ανατολικής Πελοποννήσου και Δυτικής
Πελοποννήσου και νόμος 4528/2014], κατόπιν επιτόπου επίσκεψης της περιοχής του έργου,
τεκμηριώνεται αφενός μεν ότι η Ο.Ε.Δ.Α. Γραμματικού αναπτύσσεται σε έκταση που βρίσκεται στο
ανάντη τμήμα λεκάνης απορροής επιφανειακής πτύχωσης, η οποία δεν χαρακτηρίζεται ως ρέμα,
και αφετέρου ότι το έργο δεν μεταβάλλει ουσιαστικά το υδρολογικό καθεστώς της περιοχής, με
αναφορά σε τεχνικά δεδομένα πεδίου, σε μακροσκοπικές ενδείξεις και σε επιστημονικές
μεθοδολογίες χαρακτηρισμού των υδρογραφικών δικτύων. Συγκεκριμένα, στη γνωμοδότηση
αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι «η Ο.Ε.Δ.Α. στη θέση Μαύρο Βουνό Γραμματικού αναπτύσσεται σε
έκταση 520 στρεμμάτων που βρίσκεται στο ανάντη τμήμα λεκάνης απορροής επιφανειακής
πτύχωσης απορροής, εφαπτόμενη σχεδόν με τον νότιο υδροκρίτη της εν λόγω λεκάνης απορροής
… Εντός της έκτασης της Ο.Ε.Δ.Α. δεν υφίσταται πηγή η γενικότερα μόνιμη ή παροδική εκφόρτιση
υπόγειου υδροφορέα. Γενικότερα, … το γεωλογικό υπόβαθρο είναι μη υδροπερατός σχιστολιθικός
σχηματισμός με τοπική μόνο εμφάνιση αποσαθρωμένου μανδύα μικρού πάχους, που κατά θέσεις
κυμαίνεται από 0 μ. μέχρι 0,20 μ. και, ως εκ τούτου, δεν αναπτύσσεται αξιόλογος φρεάτιος
ορίζοντας. Σε κάθε περίπτωση, υδροφορία συναντήθηκε σε βάθος κατώτερο των 22 μ., πολύ
χαμηλής δυναμικότητας … Στην περιοχή του έργου και στην επιφάνεια του (υποκείμενου)
σχιστόλιθου δεν εμφανίζεται αποσαθρωμένος μανδύας, με συνέπεια να μην αναπτύσσεται
(αξιόλογος) υδροφόρος ορίζοντας και, συνεπώς, το έργο δεν έχει επιπτώσεις στα υπόγεια νερά. Το
μέγεθος, αλλά κυρίως η θέση της έκτασης της Ο.Ε.Δ.Α. στη λεκάνη απορροής, καθώς και το
γεγονός ότι δεν παρατηρείται μόνιμη ή παροδική εκφόρτιση υπόγειου υδροφορέα δεν
δικαιολογούν αξιοσημείωτες παροχές ύδατος στις επιφανειακές πτυχώσεις απορροής εντός της
Ο.Ε.Δ.Α. κατά τη διάρκεια και έντονων ακόμα βροχοπτώσεων … Στο σχετικό απόσπασμα φύλλου
χάρτη της ΓΥΣ … γίνεται διάκριση των ρεμάτων από τις υπόλοιπες πτυχώσεις απορροής.
Συγκεκριμένα, τα ρέματα επισημαίνονται με συνεχή γραμμή και ακολουθούνται από την ονομασία
τους, όταν α
